Yeni makine yönetmeliği ışığında yolunuzu bulmak
16 Ocak 2025, Perşembe, Yapay Zeka tarihinde yayınlandı
Avrupa Birliği'nin, 20 Ocak 2027 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 2006/42/EC Makine Direktifinden yeni Makine Yönetmeliğine (2023/1230/EU) geçişi, makineler ve ilgili ürünlere ilişkin yasal gereksinimler konusunda önemli bir değişimi temsil ediyor. Sistem entegratörleri için bu yönetmelik, yapay zeka tabanlı sistemlerin, otonom makinelerin ve birbirine bağlı ekipmanların dahil edilmesine yönelik daha katı gereksinimleri beraberinde getiriyor. Başta karmaşık makine sistemlerini işletenler olmak üzere son kullanıcılar içinse bu değişikliklere hazırlanmak stratejik bir ihtiyaç.
Emniyet hedeflerinde devamlılık, yaklaşımda yenilik
Yeni yönetmelik, yerini aldığı direktif ile aynı kapsayıcı hedefe sahip: makinelerin güvenli tasarımını, yapımını ve kullanımını güvence altına almak. Ancak güncellenen yönetmelik, özellikle dijital teknolojilerdeki gelişmeler ve modern üretimdeki karmaşıklıklar ışığında, önceki direktifin eksikliklerini ele almayı amaçlıyor. Önemli güncellemeler arasında uygunluk değerlendirmelerine yönelik daha yapılandırılmış bir yaklaşım, dijitalleşme ve siber güvenliğe ilişkin açık hükümler ve iç hukuka aktarmak gerekmeksizin AB üye ülkeleri genelinde doğrudan yasal uygulama yer alıyor.
Yeni Yasal Çerçevenin (NLF) benimsenmesi
Önemli yapısal değişikliklerden biri, Makine Yönetmeliğinin AB'nin Yeni Yasal Çerçevesi (NLF) ile uyumlu hale getirilmesidir. Bu yaklaşım, prosedürleri farklı ürün kategorileri genelinde birbiriyle paralel hale getirerek uyumluluğu kolaylaştırıyor. Bunun yanı sıra, özellikle yüksek riskli makineler ve yapay zeka ile bağlantılı sistemler gibi dijital teknolojilerle ilişkili yeni risklere yönelik olarak terminolojide ve süreçlerde netlik sağlıyor.
Yapay zeka, siber güvenlik ve dijitalleşmenin rolü
Yeni Makine Yönetmeliğinin belki de en dönüştürücü yönü dijital teknolojiler üzerindeki odağıdır. Yapay zeka, makine öğrenimi ve birbirine bağlı cihazlarla ilgili riskleri açıkça ele almaktadır. Örneğin, genellikle yapay zeka ile çalışan ekipmanlarda bulunan, kısmen veya tamamen kendi kendini geliştiren davranışlara dayalı sistemler, artık daha sıkı üçüncü taraf değerlendirmeleri gerektirmektedir. Bu, adaptif sistemlerin zaman içinde gelişirken bile emniyetten ödün vermeyeceğini garanti eder.
Temel unsurlardan bir diğeri de siber güvenliktir. Makineler, güvenlik açısından kritik komponentleri veya yazılımları bozmaya yönelik kötü amaçlı girişimlere karşı dayanıklı olacak şekilde tasarlanmalıdır. Bu talimat, daha geniş çaplı Siber Dayanıklılık Yasası ile uyumlu olmakla beraber, makine güvenliği için tasarlanmıştır ve üretim ortamlarına özgü riskleri ele almaktadır.
Dijital belgelendirme, yönetmelik kapsamındaki uygulamaya yönelik eklentilerden biridir ve üreticilerin kullanıcı kılavuzları ve uygunluk beyanlarını çevrimiçi ortamda sağlamasına olanak tanır. Bu, çevresel etkileri ve işletme maliyetlerini azaltmakla birlikte, üreticilerin bir ürünün pazara girmesinden sonraki en az on yıl boyunca dijital kaynakların erişilebilirliğini sağlamasını gerektirmektedir.
Otomasyon projeleri üzerindeki etkiler
Otomasyon sektöründekiler için Makine Yönetmeliği birtakım özel sonuçları beraberinde getiriyor:
- Kolaboratif robotlar: Yeni Makine Yönetmeliği, insan-robot iş birliğiyle ilgili güvenlik risklerini ele almayı amaçlıyor.Cobot'lar genellikle insanların yakınında çalışır ve şirketler dinamik ortamlarda bile bu cihazların emniyet fonksiyonlarının güvenilirliğinden emin olmak zorundadır. Bu yönetmelik, özellikle de emniyet açısından kritik işlevleri etkileyen sistemler söz konusuysa yapay zeka veya adaptif davranışlara sahip cobot'lara yönelik daha katı gereksinimler getirmektedir. Bu gibi durumlarda uyumluluğu doğrulamak için üçüncü taraf uygunluk değerlendirmeleri gerekli olabilir.
- Otonom sistemlerin entegrasyonu:Mobil robotlar gibi otonom makineler, denetleyicilerin makineyle ilgili gerçek zamanlı bilgilere uzaktan erişmesine ve gerektiğinde müdahale etmesine olanak tanıyan özel izleme işlevleri içermek zorundadır. Buna, ek riskler oluşturmadan emniyeti sağlamak için robotu durdurma, başlatma veya yeniden konumlandırma özelliği de dahildir. Diğer bir önemli ayrıntı ise yönetmeliğin, makinenin hareket ve çalışma alanının tamamen gözlemlenebilir olması şartıyla gözetimin doğrudan veya dolaylı olarak (örneğin, kamera sistemleri aracılığıyla) yapılabileceğini belirtmesidir.
- Yapay zeka: Makine öğrenimi kullananlar gibi kısmen veya tamamen kendi kendine öğrenme davranışına dayalı sistemler, adaptif fonksiyonlarının emniyetten ödün vermediğini garanti etmelidir. Yönetmelik, emniyet açısından kritik yapay zeka sistemlerinin sıkı risk değerlendirmelerinden ve çoğu durumda uyumluluğu doğrulamak için üçüncü taraf uygunluk değerlendirmelerinden geçmesi gerektiğini açıkça belirtmektedir. Yapay zeka sistemleri ayrıca, öğrenme aşaması sırasında öngörülemeyen risklere veya tehlikelere yol açabilecek değişiklikler yapmamalıdır.
- Bağlantılı sistemlerde siber güvenlik: Makine Yönetmeliği, birbirine bağlı ve uzaktan kontrol edilen makinelerle ilişkili artmakta olan riskleri de ele almaktadır. Makinelerin artık emniyet açısından kritik fonksiyonları tehlikeye atabilecek yetkisiz erişime veya kurcalamaya karşı dayanıklı olacak şekilde tasarlanması gerekmektedir. Bu, USB portları veya ağa bağlı sistemler gibi dijital kanallar dahil olmak üzere fiziksel bağlantılar aracılığıyla kötü amaçlı girişime karşı korumaları da içerir.
Uyumluluğa hazırlık: Proaktif bir yaklaşım
Makine Yönetmeliğinin aşamalı zaman çizelgesi, endüstriyel otomasyon projeleri üzerinde çalışan şirketlere hazırlık için kritik bir pencere sağlasa da geçiş döneminin olmaması, son tarih olan Ocak 2027'ye kadar tam uyumluluğun sağlanması gerektiği anlamına geliyor. Hazır olduklarından emin olmak için işletmeler, yeni gereksinimlere göre açıkları belirlemek üzere mevcut makineleri ve sistemleri kapsamlı bir incelemeden geçirerek başlamalıdır. Bunlar güncellenen yönetmeliğin temel odak noktaları olduğundan yüksek riskli makineler, dijital emniyet komponentleri ve siber güvenlik açıklarına ilişkin hükümlere özellikle dikkat edilmelidir.
Uyumlu hale getirilmiş standartları mümkün olan durumlarda erkenden benimsemek, birçok standart hala revizyondan geçmekte olsa bile uyumluluk sürecinin kolaylaştırılmasına yardımcı olabilir. Eğitim, ekipleri yeni teknolojileri kullanmak için gerekli bilgilerle donatan bir diğer önemli adımdır.
Sistem entegratörleri ve son kullanıcılar için yeni Makine Yönetmeliği, giderek dijitalleşen üretim ortamında inovasyonu teşvik etmek ve emniyeti güvence altına almak için bir çerçeve sunar. Paydaşlar hemen harekete geçerek sorunsuz bir geçişe hazırlanabilir, sunulan fırsatlardan faydalanabilir ve geleceğin ihtiyaçlarını karşılayan esnek sistemler oluşturabilir.
